برنامه ریزی توسعه فضایی با رویکرد توسعه پایدار شهری(نمونه موردی: بابلسر)

پدیدآمدن انقلاب صنعتی ، بهبود وضعیت اقتصادی و رفاهی مردم، تکیه بر اتومبیل و پیشرفت های حمل و نقل از دلایل رشد بی سابقه جمعیت شهرنشین و گسترش سریع شهرها بعد از جنگ جهانی دوم بوده است. از آن جا که این رشد شهری برپایه اتومبیل بوده است شهرها در مدت کوتاهی وسعت زیادی از سرزمین ها را اشغال کرده و محدوده خود را به چندین برابر افزایش دادند. در پی این گسترش سریع فیزیکی، تغییرات و دگرگونی های بسیاری در شهرها به وجود آمد. شهرهای ایرانی نیز مانند سایر نقاط جهان دستخوش این تغییرات قرار گرفتند. در حال حاضر یکی از مشکلات اکثر شهرهای کشور، رشد شهرنشینی و به تبع آن گسترش شهر براراضی پیراشهری است که پیامدهایی چون حاشیه نشینی، ازبین رفتن اراضی کشاورزی، افزایش بی رویه جمعیت شهرنشین، عدم پاسخگویی برخی از خدمات و کاربری ها در شهرها، توزیع نامتناسب و ناسازگاری کاربری ها، گسستگی بافت فیزیکی شهره، مسائل زیست محیطی و نابسامانی های سیمای شهر بوده است.شهرهای شمال کشور نیز مانند سایر شهرهای کشور دچار تغییرات و دگرگونی های بسیاری در بعد کالبدی، اجتماعی و اقتصادی شده اند. توریست پذیر بودن شهرهای شمالی به عنوان عاملی مهم در اقتصاد این منطقه مطرح می باشد. اما این محرک اقتصادی در ابعاد اجتماعی و محیطی(به دلیل فقدان نظارت و مدیریت صحیح) باعث بروز مشکلات بسیاری برای شهرها شده است. مسئله مهم در شهرهای شمالی و همچنین بابلسر وجود زمین های کشاورزی و باغی درون و بیرون محدوده شهر است که هر ساله به دلیل ساخت وسازهای بی رویه از مساحت آن ها کاسته می شود. مدت ها قبل ازکشور ما کشورهای پیشرفته با چنین مشکلاتی مواجه شده و برای حل این مشکلات راه حل ها و نظریات مختلفی تدوین شد. الگوهای مختلف توسعه شهری، نظریات گوناگون در مورد فضاهای شهری و چگونگی توسعه آن ها و همچنین مبحث توسعه پایدار از این دسته می باشند.توسعه پایدار از مفاهیم جدید است که در ارتباط با مسائل پیش آمده بروز کرده و هدف اصلی آن این است که از توان نسل های آینده در برآوردن نیازهایشان نکاهد تا آیندگان نیز بتوانند به میزان نسل های حاضر از منابع طبیعی و محیطی بهره ببرند. در زمینه مسائل شهری نیز نظریه توسعه پایدار شهری سعی دارد تا در سه بعد محیطی، اجتماعی و اقتصادی شهرها را زیست پذیر کند و سطح زندگی ساکنان را ارتقا دهد.برای ارائه الگویی پایدار برای توسعه شهر بابلسر، ابتدا ویژگی ها و مسائل شهر شناخته شدند. در ادامه برای تحلیل اطلاعات موجود از میان اصول و مبانی توسعه پایدار، معیارهایی نظیر دسترسی به خدمات شهری، دسترسی به مراکز اصلی شهر، دسترسی به فضاهای سبز شهری، همجواری با زمین های کشاورزی و ... معرفی شدند.برای شناسایی مناطق دارای پتانسیل توسعه در محدوده شهر از مدلahp و نرم افزار gisاستفاده شد و در نهایت در هر محله مناطق مستعد توسعه مشخص شدند. با توجه به پتانسیل زمین های داخل شهر و شرایط طبیعی اطراف و مفاهیم توسعه پایدار برای شهر بابلسر الگوی توسعه شهری فشرده پیشنهاد شده است.